AKP?nin 2002 Aralık ayında ilk hükümetini kurmasından bu yana yedi yıla yakın bir zaman geçti. Sekizinci yıla doğru gidiyoruz. Fındıkta yaklaşık 7 yıl süren politikasızlık döneminden sonra Tarım ve Köyişleri Bakanı Sayın Mehdi Eker 14 Temmuz 2009 tarihinde AKP?nin ?Fındık Stratejisi?ni açıklamıştır. Yeni Fındık Stratejisi adı altında yapılan açıklamalar, yedi yıllık dönemden sonra geldiğimiz bu aşamada maalesef bir arpa boyu yol alınmadığını göstermektedir. Bu çerçevede Fındık Stratejisinde eksik veya yanlış bulduğumuz unsurlar ile önerilerimizi aşağıda sunuyorum: Viagra çok çok lezzetli değildir. Yerinde olması gerektiğini tüm almak zaten karar verin. Biz pazar geldi ve sevdim aldım. hemen şimdi kurtarmaz Ereksiyon Olamıyor Musunuz Sen bir hafta beklemek zorunda.
? AKP?nin fındık politikası iflas etmiştir
Stratejiye göre artık piyasada ne TMO ne de FİSKOBİRLİK olacaktır. TMO?yu büyük iddialarla piyasaya süren hükümet bugün çok farklı bir noktadadır. Bunun anlamı AKP?nin TMO eliyle üç yıldır yürüttüğü fındık politikasının iflas ettiğidir. Türkiye AKP ile fındıkta yedi yıl kaybetmiştir.
? Fındık Stratejisi hayal kırıklığıdır
Fındık Stratejisi Türkiye?de fındıkta arz fazlasından kaynaklanan bir sorun olduğu gerçeğini esas almıştır. Bu tespit doğrudur. Ancak bu tespitin üzerine kurgulanan sistem, varılan sonuç yanlıştır. Yedi yıllık tecrübeden sonra ortaya konulan strateji bir hayal kırıklığıdır.
? Strateji fındık üretim alanlarının yüzölçümünü bile net olarak ortaya koyamamıştır
Türkiye?de 1983 yılında yaklaşık 425 bin hektar düzeyinde olan fındık üretim alanları 2000?li yıllarda 600 bin hektarı aşmıştır. En son ?(uydudan)? uzaktan algılama sistemi ile yaptırılan fındık arazilerinin belirlenmesine ilişkin çalışmaya göre Türkiye?de 692 bin hektar alanda fındık üretimi yapılmaktadır. Sayın Bakan bu rakamı 642 bin hektar olarak açıklamıştır. Buna göre 1983 yılından bugüne kadar geçen 25 yıllık sürede fındık alanları yüzde 73 (Sayın Bakanın rakamı esas alınırsa yüzde 51) oranında artmıştır. Sadece 2000 sonrası döneme bakıldığında Tarım ve Köyişleri Bakanlığı?nın rakamlarına göre fındık üretim alanı 2002?de 557 bin hektardan 2008?de 642 bin hektara yükselmiştir. 6 yıldaki artış yüzde 15?tir. Üretim rakamları da buna paralel olarak artmıştır. Bu nedenle Türkiye üretimde belirli yıllarda ciddi bir arz fazlası sorunu ile karşı karşıya kalmıştır.
? Arz fazlası sorununu çözecek, bunu çözerken üreticinin gelirinde azalmaya neden olmayacak bir modele ihtiyaç vardır
1. Strateji mevcut fındık üretim alanlarının 642 bin hektar olduğunu belirtmiştir. Oysa daha önce bu rakam ?uydudan, uzaktan algılama sistemi? ile yapılan tespitlerde 692 bin hektar olarak belirlenmişti. Ancak son Bakanlar Kurulu Kararı (BKK) ile ?alan bazlı gelir desteği? ödemesi yapılacak ruhsatlı alan 406 bin hektar, ?alternatif ürün desteği? ödemesi yapılacak ruhsatsız alan ise 176 bin hektar olarak belirlenmiştir. Her iki rakamın toplamı 582 bin hektardır. Türkiye?deki tüm fındık alanlarını Sayın Bakanın açıklamasındaki gibi 642 bin hektar olarak alsak bile ödeme yapılması planlanan alan BKK ile 582 bin hektar olarak belirlendiğinden aradaki fark olan 60 bin hektarın ne olduğu belli değildir. Tüm alanı 692 bin hektar aldığımızda ise fark 110 bin hektara yükselmektedir. Bu rakam toplam fındık üretim alanının yaklaşık 6?da 1?idir. Bu durum stratejinin ciddi bir çalışmaya dayanmadığını göstermektedir.
2. Fındık Stratejisi fındık üretimi yapılacak alanları 406 bin hektar ile sınırlandırmak istemektedir. Buna göre, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı?nın rakamlarını esas alırsak 236 bin hektarlık alandan fındık sökülecektir. Bu üretim alanlarında yüzde 37?lik bir daralma demektir. 406 bin hektarlık alan iç tüketimdeki artış ve yurtdışı talebin seyri dikkate alındığında yetersizdir. 406 bin hektarlık alan Türkiye?nin 1983 yılındaki toplam fındık üretim alanı olan 425 bin hektarın altındadır. Bunun anlamı Türkiye?nin dünya ticaretindeki payının azalması, diğer ülkelerin payının artmasıdır.
3. Fındık üretim alanı 25 yıllık bir sürede yüzde 51 oranında artarken bu süre içerisinde Trabzon?daki artış yüzde 6 olarak gerçekleşmiştir. Strateji bu gerçeği dikkate almamıştır.
4. Fındık Alanlarının Tespitine İlişkin 2001 yılı BKK Türkiye?de 13 ilde fındık üretimine izin vermektedir. Bu Karara göre 1 ve 2 nci sınıf tarım arazileri ile yüzde 6?dan daha az eğimli tarım arazilerinde fındık bahçesi kurulamayacaktır. Son BKK bu esaslarda bir değişiklik yapmamaktadır. Fındık üretimi yapılmasına bundan sonra da izin verilmesi düşünülmeyen ruhsatsız alanlardaki fındık bahçeleri alternatif ürün desteği ile sökülecek ve üreticiler alternatif ürüne yönlendirilecektir.
Bu karar, yani alternatif ürüne geçiş özellikle 750 m.nin üzerindeki fındık bahçeleri açısından bir anlam ifade etmemektedir. Türkiye genelinde halen 750 m.den yüksek 82 bin hektar alanda fındık üretimi yapılmaktadır. Trabzon?daki toplam 59 bin hektarlık fındık üretim alanının 6 bin hektarlık kısmı, yani yüzde 10?u 750 m.den yüksek yerlerdedir. Buralarda alternatif ürünün ne olacağı belli değildir. Henüz kamuoyuna açıklanmamış olan ?Türkiye Tarım Havzaları Üretim ve Destekleme Modeli? çalışmalarında Trabzon için alternatif ürün olarak ?çay?ın düşünüldüğü söyleniyorsa da bu konuda bir netlik yoktur. Ayrıca bu yerlerde fındık dışında bir ürünün yetişebileceği kanaatinde değiliz. Türkiye genelinde 750 m.den yüksek 82 bin hektarlık alanda fındık dışında hangi ürünün üretilebileceğini hükümet bir an önce açıklamak zorundadır.
5. Yapılan açıklamada fındık üretim ruhsatı olan üreticilere 3 yılda dekar başına toplam 450 TL., ruhsatı olmayan ve fındıklıklarını sökerek alternatif ürün üretimine geçen üreticilere ise 3 yılda dekar başına toplam 600 TL. ödeme yapılacağı ifade edilmektedir. Yani aradaki fark 3 yılda dekar başına sadece 150 TL.dir. Bu, 176 bin hektar alanda üretim yapan 81 bin üreticinin ağır bir şekilde cezalandırılmasıdır. Bu fark alternatif ürüne geçmek için yeterli değildir.
6. Fındık Stratejisi açıklanırken Fiskobirlik ortada bırakılmış, üreticinin 2004 yılı don afetinden kaynaklanan zararları konusunda suskun kalınmıştır.
7. 2009 yılı fiyatı tamamen belirsizliğe bırakılmıştır.
Öneriler:
1. 406 bin hektar olarak belirlenen fındık üretim alanı Türkiye ve dünya talebi dikkate alındığında yetersizdir. Bu alan artırılmalıdır.
2. Rakım 750 m.nin üzerinde olan mevcut fındık üretim alanları muhafaza edilmelidir. Tüm fındık bölgelerinde bu alanların toplamı 82 bin Trabzon?da ise 6 bin hektardır. Halen üretim yapılan bu alanlar korunduğunda ilan edilen 406 bin hektarlık üretim alanı genişleyerek 486 bin hektara çıkacaktır.
3. Eğimi yüzde 6?nın altında olan tarım arazileri ile 1 inci ve 2 nci sınıf tarım arazilerinde alternatif ürüne yönelmek için verilmesi planlanan destek son derece azdır. 3 yılda dekar başına 600 TL.lik ödeme, ruhsatlı alanlardaki 450 TL.lik ödeme dikkate alındığında teşvik edici değildir. Bu nedenle alternatif ürün için ayrıca bir destek programının açıklanmasına ihtiyaç vardır.
4. TMO ya da Fiskobirlik?e piyasada fiyatı düzenleyeceği bir görev mutlaka verilmelidir. Türkiye?nin dünya piyasasında hakimi olduğu bir ürünün fiyatını tamamen piyasaya bırakması düşünülemez. 2009 yılı ürünü için bu çok acil bir ihtiyaçtır.
5. Fiskobirlik?in üreticiye ve bankaya olan 103 milyon TL.lik borcu derhal ödenmelidir.
6. Üreticinin 2004 yılındaki don afetinden bekleyen 200 milyon TL. düzeyindeki alacağı süratle ödenmelidir.
Kamuoyuna saygıyla duyurulur.